Lão nông từng nhiễm trùng khớp háng nặng suốt 2 năm đã ‘đi lại khỏe re’
Bước sang thế hệ mới, ngoài việc thay đổi kiểu dáng thiết kế... Cả hai mẫu xe này đều được Honda trang bị nhiều tính năng công nghệ mới nhằm nâng tầm mẫu mã, tăng tính cạnh tranh và thuyết phục khách hàng. Theo đó, cả Honda Vario 160 2022 và Honda PCX 160 đều có chìa khoá thông minh, hệ thống đèn LED, màn hình hiển thị LCD cỡ lớn có thiết kế đồ hoạ khác nhau và cổng sạc USB cho các thiết bị di động.Đường rộng không có vạch kẻ đường
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
100 triệu đồng giải thưởng dành cho những đội tham gia VNMS Club Championship
Cơ sở bị máy bay không người lái (UAV) tấn công nói trên cách biên giới với Ukraine khoảng 1.300 km, đánh dấu đây là một trong những cuộc tấn công sâu nhất vào lãnh thổ Nga của một UAV thuộc Ukraine, theo Reuters.Ông Nikolayev viết trên ứng dụng nhắn tin Telegram rằng cuộc tấn công không gây thương vong. Ông không cung cấp thêm thông tin chi tiết về cuộc tấn công và mức độ thiệt hại vẫn chưa rõ ràng.Trước đó, Hãng tin RIA dẫn số liệu từ Bộ Quốc phòng Nga cho hay các các đơn vị phòng không nước này đã phá hủy 88 UAV của Ukraine trong đêm 8.3 và rạng sáng 9.3. Không có thông tin về thương vong hoặc thiệt hại.Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố 52 chiếc UAV của Ukraine đã bị phá hủy ở tỉnh Belgorod, trong khi 13 chiếc ở tỉnh Lipetsk và 9 chiếc ở tỉnh Rostov. Bộ Quốc phòng Nga còn tuyên bố những chiếc UAV còn lại đã bị bắn hạ ở các tỉnh khác của Nga, gồm Voronezh, Astrakhan, Krasnodar, Ryazan và Kursk.Theo những kênh tin tức không chính thức của Nga trên Telegram, các cuộc tấn công của Ukraine vào Ryazan và Lipetsk đã nhắm vào nhà máy lọc dầu địa phương.Trung úy Ukraine Andriy Kovalenko, người đứng đầu Trung tâm chống thông tin sai lệch, nói rằng nhà máy luyện kim Novolipetsk ở Lipetsk đã bị tấn công, nhưng không cung cấp bằng chứng.Trong khi đó, Không quân Ukraine tuyên bố lực lượng phòng không nước này đã bắn hạ 73 trong số 119 UAV do Nga phóng vào Ukraine trong đêm 8.3 và rạng sáng 9.3, theo Reuters.Không quân Ukraine còn tuyên bố 37 chiếc UAV khác do Nga phóng đã "bị mất", nhưng không cung cấp chi tiết. Quân đội Ukraine cho hay thiệt hại đã được ghi nhận ở 6 khu vực của Ukraine nhưng không cung cấp thông tin chi tiết ngay lập tức, theo Reuters.Hiện chưa có thông tin về phản ứng từ Nga cũng như Ukraine đối với cáo buộc và tuyên bố của bên kia.
Đây sẽ là giải đấu áp dụng quy chế bóng đá ngoài chuyên nghiệp của VFF nên toàn bộ quy định và điều lệ giải đòi hỏi các thành viên tham dự giải phải hết sức tuân thủ. Chẳng hạn trong một trận đấu số lượng đăng ký tối đa là 7 quan chức, HLV và 20 cầu thủ (trong tổng số 23 người đã đăng ký), trong đó phải có 2 thủ môn và tối thiểu mỗi đội phải có 13 cầu thủ (trong đó có 1 thủ môn). Nếu không đảm bảo số lượng tối thiểu đăng ký hoặc ra sân thi đấu vì bất cứ lý do gì sẽ bị xử thua 0-3. Đây là giải dành cho sinh viên nên VFF cũng cho biết thời gian thi đấu chỉ là 80 phút (thay vì 90 phút như các giải khác), mỗi hiệp 40 phút, nghỉ giữa hiệp 15 phút. Ngoài ra có quy định nghỉ giữa hiệp đấu (cooling break) tại thời điểm phút 25 và 65 của trận đấu để các đội uống nước và nghe thêm chỉ đạo của HLV tối đa là 3 phút. Quy định này chỉ áp dụng đối với trận đấu diễn ra trong điều kiện thời tiết nắng nóng.
Hé lộ vai chính đầu tiên của ‘tiểu tam’ trong ‘Chúng ta của 8 năm sau’
Sáng sớm hôm nay, nhiều người dân cảm thấy trời trở lạnh bất thường dù đang giữa tháng 2. Nguyên nhân do ảnh hưởng không khí lạnh cường độ mạnh ở phía bắc tăng cường khuếch tán sâu xuống Nam bộ. Kèm theo nhiệt độ thấp khoảng 20 - 21 độ C là gió đông bắc hoạt động mạnh và liên tục; sự kết hợp giữa nhiệt độ thấp và gió mạnh khiến nhiều người có cảm giác lạnh hơn bình thường. Nhiều người ra đường vào sáng sớm đều phải mặc thêm áo ấm. Tuy nhiên, nhiệt độ được cải thiện nhanh khi mặt trời xuất hiện và đến sau 8 giờ sáng mức nhiệt tăng thêm 2 độ lên 23 độ C.Đài khí tượng thủy văn khu vực Nam bộ cho biết: Tại TP.HCM, nhiệt độ thấp nhất vào sáng nay là 20,5 độ C (tại trạm Nhà Bè), còn trên khu vực Nam bộ, nhiệt độ thấp nhất là 17,6 độ C tại Tà Lài (Đồng Nai). Nhiều nơi khác ở miền Đông cũng ghi nhận mức nhiệt dưới 20 độ C như: Phước Long (Bình Phước) là 19,5 độ C, Long Khánh (Đồng Nai) 18,4 độ C, Biên Hòa (Đồng Nai) là 19,6 độ C và Trị An (Đồng Nai) là 19,5 độ C. Dự báo trong ngày hôm nay, vùng biển TP.HCM có gió đông bắc mạnh cấp 6 - 7 giật cấp 8 - 9, biển động mạnh. Thời tiết có mưa rào và giông rải rác, trong cơn giông đề phòng có lốc xoáy.Không khí lạnh sẽ tiếp tục khuếch tán, làm nhiệt độ Nam bộ và TP.HCM trong một vài ngày tới tiếp tục duy trì mức thấp. Nhiệt độ thấp nhất phổ biến từ 20 - 22 độ C và cao nhất từ 32 - 33 độ C. Do gió mùa đông bắc hoạt động mạnh mang mưa giông từ biển vào nên từ ngày 10 - 13.2, có khả năng xuất hiện mưa trái mùa rải rác với lượng nhỏ. Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, không khí lạnh tiếp tục tăng cường và ảnh hưởng đến một số nơi ở nam Trung bộ. Còn khu vực Bắc bộ và bắc Trung bộ trời tiếp tục rét đậm, rét hại. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này ở Bắc bộ phổ biến từ 9 - 12 độ C, vùng núi cao có nơi dưới 3 độ; ở khu vực bắc Trung bộ phổ biến 11 - 13 độ C, ở khu vực từ Quảng Bình đến Huế phổ biến 14 - 17 độ C. Khu vực Hà Nội, nhiệt độ thấp nhất phổ biến 10 - 12 độ C.